علت ترکیدن کپسول گاز چیست؟ دلایل علمی و روشهای پیشگیری + نکات ایمنی ۲۰۲۵
کپسول گاز یکی از پرکاربردترین وسایل در خانه، سفر و کمپینگ است. با وجود طراحی ایمن، اگر نکات سادهای رعایت نشود، خطر ترکیدن آن کاملاً واقعی است. در این مقاله از مُتاپوینت بهصورت علمی و کاربردی بررسی میکنیم که علت ترکیدن کپسول گاز چیست، چه نشانههایی دارد، و چطور میتوان از این خطر پیشگیری کرد.
یکی از مهمترین دغدغههای کاربران این است که علت ترکیدن کپسول گاز چیست و چطور میتوان از بروز چنین حوادثی جلوگیری کرد.
کپسول گاز با ذخیره گاز مایع (بوتان یا پروپان) تحت فشار کار میکند. وقتی شیر کپسول باز میشود، گاز مایع به بخار تبدیل و از طریق شیلنگ به شعله منتقل میشود. رابطهی میان فشار و دما درون کپسول بسیار حساس است؛ هر افزایش دمای شدید باعث بالا رفتن فشار داخلی و خطر انفجار میشود. به همین دلیل، استاندارد بودن شیر و سوپاپ اطمینان اهمیت حیاتی دارد.
علتهای اصلی ترکیدن کپسول گاز:
در ادامه به مهمترین علتهای ترکیدن کپسول گاز از نظر علمی و فنی میپردازیم.
دمای بالا و قرار گرفتن در معرض آفتاب
مهمترین عامل ترکیدن کپسول گاز، گرمای مستقیم آفتاب است. در دمای بالای ۴۰ درجه، فشار گاز داخل سیلندر چندین برابر افزایش مییابد و اگر سوپاپ درست کار نکند، خطر انفجار قطعی است.
نشتی شیر یا سوپاپ اطمینان
سوپاپ خراب یا نیمهباز باعث تجمع گاز در اطراف بدنه میشود. کوچکترین جرقه در نزدیکی آن، به انفجار منجر خواهد شد.
پر کردن بیش از ظرفیت مجاز
بعضی مراکز غیراستاندارد، کپسول را تا آخرین حد پر میکنند. در حالی که باید حدود ۸۰٪ ظرفیت پر شود تا فضای انبساط گاز محفوظ بماند.
استفاده از کپسولهای زنگزده یا فرسوده
کپسولهایی که سالها استفاده شدهاند یا در محیط مرطوب نگهداری میشوند، مقاومت مکانیکی خود را از دست میدهند. کپسول زنگزده در واقع بمب ساکتی است که در اولین فشار یا گرما ممکن است بترکد.
ضربه یا افتادن از ارتفاع
ضربه به شیر یا بدنه، میتواند باعث نشت یا شکستن سوپاپ شود. همیشه از پایه فلزی یا سطح صاف برای نگهداری استفاده کنید.
راههای پیشگیری از ترکیدن کپسول گاز
نگهداری صحیح در محیط مناسب
کپسول باید در محل خشک، خنک و دارای تهویه قرار گیرد. هرگز آن را در معرض آفتاب مستقیم یا داخل صندوق خودرو رها نکنید.
(( “طبق گزارش U.S. National Fire Protection Association (NFPA)، بیشتر حوادث انفجار ناشی از سیلندرهای گاز در اثر گرمای بیشازحد و نگهداری در مکانهای بدون تهویه مناسب رخ میدهد. این سازمان تأکید میکند که حتی افزایش چند درجهای دما میتواند فشار داخلی سیلندر را چند برابر کند. منبع: NFPA Safety Information on Propane Tanks” ))
بررسی دورهای شیر و اتصالات
ماهانه یکبار اتصالات را با کف صابون چک کنید. اگر حباب ایجاد شد یعنی نشتی وجود دارد و باید سریعاً تعمیر یا تعویض شود.
استفاده از شیلنگ و بست گازی استاندارد
هیچوقت از شیلنگهای معمولی آب یا بستهای ارزان استفاده نکنید. برای امنیت، تنها از شیلنگ گازی و بست استاندارد استفاده کنید. → خرید بست گازی و شیلنگ استاندارد ۲۰۲۵
کنترل تاریخ تست هیدرواستاتیک
هر کپسول گاز باید تاریخ تست ایمنی روی بدنه داشته باشد. اگر تاریخش گذشته، از شارژ یا استفاده مجدد خودداری کنید.
فاصله از منابع حرارتی
کپسول را حداقل ۱.۵ متر از بخاری، اجاق یا شعله باز نگه دارید. این فاصله در محیط بسته نجاتدهنده است.
نکات ایمنی هنگام استفاده از کپسول گاز در خانه و سفر
همیشه از کپسولهای دارای علامت استاندارد ملی ایران استفاده کنید.
برای کمپینگ، مدلهای کوچکتر و با وزن کمتر گزینه ایمنتری هستند.
در زمان سفر، کپسول را در سایه و مکان تهویهدار قرار دهید.
برندهایی مانند هانست و ایرانگاز معمولاً تست ایمنی دقیقتری دارند.
برای مشاهده و خرید کپسول گاز استاندارد با ارسال به سراسر کشور، به صفحه زیر مراجعه کنید: خرید کپسول گاز استاندارد ۲۰۲۵
علائم خطر قبل از ترکیدن کپسول گاز
بوی گاز یا صدای سوت اطراف شیر
زنگزدگی، تورم یا تغییر شکل بدنه
خیس بودن اطراف شیر یا اتصالات
داغ شدن غیرعادی بدنه در تماس با دست
اقدامات فوری در صورت خطر نشت یا ترکیدن
۱. فوراً تمام شعلهها را خاموش کنید. ۲. درها و پنجرهها را باز بگذارید تا گاز خارج شود. ۳. شیر اصلی کپسول را ببندید. ۴. به هیچ وجه برق یا وسیله برقی روشن نکنید. ۵. اگر بوی گاز زیاد است، محل را ترک کرده و با آتشنشانی تماس بگیرید.
جمعبندی
همانطور که دیدیم، علت ترکیدن کپسول گاز معمولاً به ترکیبی از گرمای زیاد، نشتی یا فرسودگی بدنه مربوط است.
در پایان پیشنهاد میکنیم همیشه از کپسولهای گاز استاندارد و تستشده استفاده کنید تا امنیت خانه و سفر شما تضمین شود.
بله، یکی از اصلیترین علتهای ترکیدن کپسول گاز افزایش فشار داخلی در اثر دمای زیاد است.
آیا میتوان کپسول گاز را در خودرو گذاشت؟
فقط در دمای پایینتر از ۳۰ درجه و در سایه مجاز است. قرار دادن کپسول در صندوق در تابستان بسیار خطرناک است.
چطور بفهمیم کپسول گاز سالم است؟
بدنه نباید زنگزده، بادکرده یا نشتیدار باشد. همچنین تاریخ تست ایمنی باید معتبر باشد.
چرا بعضی کپسولها در سرما درست کار نمیکنند؟
در دمای پایین، گاز بوتان داخل کپسول تبخیر نمیشود و فشار خروجی افت میکند. برای استفاده در هوای سرد، بهتر است از کپسولهایی با ترکیب پروپان یا گاز مایع مخصوص زمستان استفاده کنید.
آیا میتوان کپسول گاز را دوباره پر کرد؟
بله، اما فقط در مراکز شارژ مجاز که تجهیزات تست فشار دارند. پر کردن کپسول در مراکز غیرمجاز یا با دستگاههای دستی، خطر نشت و انفجار را بهشدت بالا میبرد. همیشه مطمئن شوید که کپسول بعد از شارژ دارای پلمب و برچسب تست است.
نظرات کاربران